Het ligt er waarschijnlijk aan op welk moment in het jaar de vraag ‘Wat is je favoriete seizoen’ gesteld wordt, maar nu is mijn antwoord herfst. Dat het zonnetje af en toe nog z’n best doet, dat de bomen rood kleuren en het vooruitzicht naar kerst.
Vannacht, zondag 23 september om 3:54 uur, begon de astronomische herfst. Want precies op dat moment passeerde de zon de evenaar, de zogeheten herfstequinox. Dag en nacht zijn even lang, en bijna iedereen die op het noordelijk halfrond woont weet wel zo’n beetje wat we de aankomende maanden kunnen verwachten. Het wordt kouder, natter en donker. Hoewel ik vorige week nog aan het idee moest wennen, ben ik nu helemaal om (zit zelfs al met een sjaal om dit stukje tekst te typen). De berken waar ik van achter mijn computer op uit kijk beginnen de eerste najaars-symptomen al te vertonen, ja van mij mag de herfst wel aan gaan. D’r liggen al kalebassen bij de voordeur en bij het idee van wild gekleurde bomen en pompoensoep word ik blij.
Waar ik ook erg naar uit kijk, en waar je naar mijn idee het best van kan genieten in Engeland of Oostenrijk ofzo, zijn de ochtenden. Dat het koud is, maar nog net niet vriest en dat er van die flarden witte mist over de weilanden en de weg drijven. De witte wieven…
Witte wieven komen, als je de sagen mag geloven, vooral in het oosten van Nederland voor. Zoals de naam doet vermoeden zijn het dames (wieven) gekleed in wit. Volgens de overlevering wonen ze in grafheuvels en moerassen en dansen ze door het bos en over de heide. Er bestaan verschillende geschiedenissen en naamsverklaringen, zo zou ‘wit wief’ een verbastering zijn van ‘wetend wijf’ oftewel waarzegster. Ze zouden mensen verleiden hen te volgen, met als resultaat dat deze personen voor altijd verdwijnen. Dit kan een kindvriendelijke versie zijn van witte wieven als aankondigers van de dood. En er is het verhaal van Herbert en Albert die bij wijze van test de rust van de witte wieven moeten verstoren om de hand van Johanna te ‘winnen’. Want het zijn geen kwaadaardige wezens, maar je moet ze wel te vriend houden…
Overal
Niet alleen in oost Nederland kan je ze tegen het lijf lopen. Over heel het Indo-Germaanse cultuurgebied bestaan er vergelijkbare verhalen. In Ierland bijvoorbeeld wonen bashees, feeën die de dood aankondigen, en in Engeland, Duitsland en Frankrijk vind je respectievelijk White women, Weisse Frauen en Dames Blanches (dat doet je toch ineens heel anders over dat toetje denken). Ook worden ‘onze’ witte wieven in verband gebracht de volva uit onder andere de Noordse mythologie. Daar zijn het echter geen spookachtige verschijningen, maar vrouwen van vlees en bloed die tot in de Middeleeuwen sjamanistische zieneressen waren. Ze zong liederen, sprak bezweringen uit en kon het verleden verklaren en de toekomst voorspellen. Totdat de katholieke kerk in beeld kwam en de jacht opende op deze zelfstandige krachtige vrouwen…
Vroeger met opa en oma ging ik op bezoek bij de Witte wieven in Zwiep nabij Lochem. Daar had bakker Postel een mini thema park gemaakt omtrent deze dames. Met uit hout gesneden witte wieven met voorspellende gaven (Als de steen nat is, dan regent het. Als de je steen niet ziet, dan is er mist) en hele lekkere pannenkoeken. Ik zag dat park onlangs weer geopend is door een andere uitbater en dat er zelfs nieuwe witte wieven bij gekomen zijn. Dat wordt een tripje naar Zwiep deze herfst :D.